پیامد جهانی افزایش واردات نفتی چین چیست؟

محمدحسین لطف الهی:

در ماه نوامبر، واردات نفت خام چین با وجود ثبات نرخ پالایش به‌شدت افزایش یافت و مازاد نفت خام به حدود ۱.۸۸ میلیون بشکه در روز رسید. این مازاد عمدتا از رشد واردات و هدایت نفت به سمت ذخایر استراتژیک و تجاری ناشی شد. از ماه مارس، چین به‌طور پیوسته بیش از نیاز مصرف داخلی نفت وارد کرد و الگوی انباشت ذخایر را تقویت کرد. در ۱۱ ماه نخست سال، متوسط مازاد روزانه نفت خام به حدود ۹۸۰ هزار بشکه رسید. کاهش قیمت جهانی نفت و ارائه تخفیف بر نفت روسیه، انگیزه پالایشگاه‌های چین برای افزایش واردات و ذخیره‌سازی را افزایش داه است.

شکل‌گیری مازاد نفت خام در چین
در ماه نوامبر، جریان نفت خام ورودی به چین به سطحی رسید که در شش ماه گذشته بی‌سابقه بود. دلیل اصلی این وضعیت، رشد پرشتاب واردات نفت خام در شرایطی بود که ظرفیت و نرخ پردازش پالایشگاه‌ها تقریبا ثابت ماند. بر اساس محاسبات مبتنی بر داده‌های رسمی، مازاد نفت خام چین در این ماه حدود ۱.۸۸ میلیون بشکه در روز برآورد شد؛ رقمی که تقریبا 3 برابر مازاد ماه اکتبر و نزدیک به رکورد ثبت‌شده در آوریل گذشته محسوب می‌شود.

در نوامبر، پالایشگاه‌های چین روزانه ۱۴.۸۶ میلیون بشکه نفت خام پردازش کردند و تغییر معناداری نسبت به ماه قبل نشان ندادند و تنها رشد محدودی نسبت به سال گذشته ثبت کردند. در مقابل، واردات نفت خام به ۱۲.۴۳ میلیون بشکه در روز رسید و رکوردی ۲۷ ماهه ثبت کرد. این رقم نسبت به ماه اکتبر بیش از ۸ درصد افزایش پیدا کرد. در کنار این میزان واردات، تولید داخلی نفت چین نیز حدود ۴.۳۱ میلیون بشکه در روز ثبت شد.

در مجموع، در نوامبر روزانه ۱۶.۷۴ میلیون بشکه نفت خام از محل واردات و تولید داخلی در دسترس قرار گرفت. با کسر میزان نفتی که پالایشگاه‌ها پردازش کردند، شکاف قابل‌توجهی ایجاد شد که همان مازاد ۱.۸۸ میلیون بشکه‌ای است. هرچند چین آمار رسمی از ورود و خروج نفت به ذخایر تجاری و استراتژیک منتشر نمی‌کند، اما این شیوه محاسبه تصویری نسبتا قابل اتکا از جهت‌گیری کلی بازار نفت این کشور ارائه می‌دهد.

بخشی از این مازاد ممکن است در واحدهایی مصرف شده باشد که در آمار رسمی پالایش ثبت نمی‌شوند، اما حتی با در نظر گرفتن این عدم شفافیت آماری، تصویر کلی روشن باقی ماند. چین از ماه مارس به بعد نفت خام را بسیار فراتر از نیاز فوری مصرف سوخت داخلی وارد کرد و بخش قابل توجهی از آن را به سمت انباشت ذخایر هدایت کرد.

تغییر رفتار پالایشگاه‌ها
با نگاهی به تصویری بزرگ‌تر، مشخص می‌شود که مازاد نفت خام چین به ماه نوامبر محدود نمانده است. در ۱۱ ماه نخست سال، متوسط مازاد روزانه نفت خام حدود ۹۸۰ هزار بشکه برآورد شده. این رقم از تفاوت میان مجموع نفت در دسترس، شامل واردات و تولید داخلی، و میزان نفت پردازش‌شده در پالایشگاه‌ها به دست آمد. نکته مهم آن بود که بخش عمده این مازاد از ماه مارس به بعد شکل گرفت.

در ابتدای سال، یعنی در ماه‌های ژانویه و فوریه، وضعیت متفاوت بود. در آن مقطع، پالایشگاه‌های چین اندکی بیش از نفت خام در دسترس خود پردازش کردند و همین امر به برداشت محدود اما کم‌سابقه از ذخایر منجر شد. این وضعیت از سپتامبر ۲۰۲۳ به بعد تکرار نشده بود و نشان می‌داد که پالایشگاه‌ها در آغاز سال با هدف استفاده از ذخایر موجود عمل کردند.

از ماه مارس، این رفتار به‌طور سیستماتیک تغییر کرد. واردات افزایش یافت، نرخ پالایش در سطحی نسبتا ثابت باقی ماند و نتیجه طبیعی آن انباشت پیوسته نفت خام در مخازن ذخیره‌سازی رقم خورد. این روند نشان داد که سیاست‌گذاران و شرکت‌های بزرگ انرژی چین، ذخیره‌سازی را به‌عنوان یک متغیر کلیدی در مدیریت امنیت انرژی و مواجهه با نوسانات قیمت جهانی در نظر گرفتند.

انباشت ذخایر در این مقیاس، به یک عامل مستقل در سمت تقاضای بازار جهانی نفت تبدیل شد. به این معنا که بخشی از واردات نفت چین نه برای مصرف نهایی، بلکه برای ذخیره‌سازی و مدیریت ریسک قیمتی انجام شد. همین موضوع پیش‌بینی تقاضای واقعی نفت را برای تحلیلگران دشوارتر کرد و لایه‌ای از عدم قطعیت به برآوردهای بازار اضافه کرد.

نقش قیمت نفت و پیامدهای جهانی
تحولات قیمتی نفت خام نقش مهمی در شکل‌گیری این رفتار چین ایفا کرد. برداشت از ذخایر در ابتدای سال هم‌زمان با افزایش قیمت نفت رخ داد و در دوره‌ای اتفاق افتاد که قیمت نفت برنت در اواسط ژانویه به بیش از ۸۲ دلار در هر بشکه رسید. این افزایش قیمت از اوایل دسامبر و از محدوده حدود ۷۰ دلار آغاز شد. پس از آن، روند کلی قیمت‌ها مسیر کاهشی را طی کرد.

هرچند تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه، نوسانات مقطعی در بازار ایجاد کردند، اما جهت غالب قیمت‌ها نزولی باقی ماند. در نهایت، قیمت برنت در معاملات آسیایی به حوالی ۶۰ دلار سقوط کرد و پایین‌ترین سطح خود از اواخر اکتبر را ثبت کرد. امید به دستیابی به توافق صلح میان روسیه و اوکراین نیز فشار کاهشی مضاعفی بر قیمت‌ها وارد کرد و احتمال افزایش عرضه را تقویت کرد.

در چنین فضایی، کاهش قیمت نفت انگیزه پالایشگاه‌ها و واردکنندگان چینی برای خرید بیشتر و انتقال نفت به ذخایر را افزایش داد. برآوردهای اولیه نشان داد که در ماه دسامبر نیز واردات چین در سطح بالایی باقی ماند و حتی احتمال عبور مازاد نفت خام از سطح نوامبر مطرح شد. تخمین‌ها از واردات دریایی حدود ۱۲.۵۹ میلیون بشکه در روز حکایت می‌کند، بدون آنکه واردات خط لوله‌ای از روسیه در نظر گرفته شود.

افزایش سهمیه‌های وارداتی، تخفیف‌های احتمالی نفت روسیه و این تصور که سطح ذخایر استراتژیک چین هنوز به حد مطلوب نرسیده است. این موارد همگی نشان میدهد که در صورت تداوم قیمت‌های پایین، پکن سیاست انباشت ذخایر را ادامه خواهد داد. این رفتار در کوتاه‌مدت از تقاضای جهانی نفت حمایت خواهد کرد، اما هم‌زمان پیش‌بینی مسیر آینده قیمت‌ها را پیچیده‌تر خواهد ساخت.

انتهای پیام