به گزارش پارسا ملکی ؛
کاساندرا شاهزاده تروا، از آپولو هدیه پیش‌گویی گرفت، اما وقتی عشق او را رد کردنفرین شد؛ آینده را ببیند اما هیچ‌کس به او ایمان نیاورد. او سقوط تروا را پیش‌بینی کرد، از تله اسب چوبین هشدار داد، اما گوش‌ها کر بودند و شهر خاکستر شد. شاید امروز دانشمندان اقلیم کاساندراهای ما هستند، با مدل‌هایی که فریاد می‌زنند؛ زمین در خطر است.
تابستان در ایران دیگر فصل نیست؛ غولی است که پنج ماه از سال را می‌بلعد، با گرمایی که نفس را بند می‌آورد. در میانه تیر ، باران‌های ناگهانی خیابان‌ها را غرق می‌کنند، گویی طبیعت قانون خود را فراموش کرده است. پاییز و زمستان که روزگاری باران و برف می‌آوردند، حالا خشک و بی‌جان‌اند. این آشوب جوی، فریادی است از زمین در تب. کاساندرای تروا که آینده را می‌دید اما نفرین شده بود که هیچ‌کس به او باور نکند، امروز در دانشمندان اقلیم زنده است. آن‌ها با داده‌های دقیق هشدار می‌دهند زمین در حال گرمایش است، یخ‌ها آب می‌شوند و طوفان‌ها در راه‌اند. دیوید والاس-ولز در زمین نامسکون (2019) این آینده را بی‌رحمانه ترسیم می‌کند؛ سیاره‌ای که تمدن را به چالش می‌کشد. این مقاله آغازگر سلسله گزارش‌هایی است که از گرمایش جهانی تا افول ابرقدرت‌ها، از بحران‌های خاورمیانه تا چالش‌های ایران را کاوش می‌کند.
این سری گزارش‌ها شما را به دل بحرانی می‌برد که نه‌تنها طبیعت بلکه سیاست، اقتصاد و آینده بشریت را بازتعریف می‌کند. از آمریکا که زیر فشار طوفان‌ها و مهاجرت‌های اقلیمی می‌لرزد تا خاورمیانه‌ای که در آتش گرما و درگیری می‌سوزد و ایران که با خشکسالی و گرد و غبار می‌جنگد. هر گزارش سعی دارد تکه‌ای از این پازل هولناک را روشن می‌کند.
چرا زمین در تب است؟
گرمایش زمین از طمع بشر ریشه می‌گیرد. از انقلاب صنعتی، سوزاندن سوخت‌های فسیلی نفت، گاز و زغال‌سنگ؛ جو را با دی‌اکسید کربن و متان پر کرده است. گزارش هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC)، در سال 2022نشان می‌دهد دمای جهانی از سال 1850تا دهه 2011-2020 حدود 1.1 درجه سانتی‌گراد افزایش یافته و تا سال 2023 به حدود 1.47 درجه رسیده است. جیمز هانسن، اقلیم‌شناس ناسا، این فرآیند را به «پتویی» تشبیه می‌کند که گرما را به دام می‌اندازد. تئوری بازخوردهای اقلیمی، این بحران را عمیق‌تر می‌کند؛ ذوب یخ‌های قطبی، بازتاب نور خورشید را کاهش می‌دهد؛ جنگل‌زدایی آمازون کربن بیشتری آزاد می‌کند و ذوب لایه منجمد دائمی متان را رها می‌سازد، چرخه‌ای که گرمایش را شتاب می‌دهد.
والاس-ولز در زمین نامسکون هشدار می‌دهد که بدون اقدام فوری، گرمایش تا سال 2100 ممکن است به 4 درجه برسد—سطحی که شهرها را غرق و تمدن را متلاشی می‌کند.
جهان در آستانه چه تغییراتی است؟
پیامدهای گرمایش فراتر از افزایش دماست. IPCC (2022) پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2050، بالا آمدن سطح دریا 200 میلیون نفر را از جاکارتا تا میامی آواره کند. رویدادهای اقلیمی حدی مانند طوفان کاترینا یا آتش‌سوزی‌های استرالیا سه برابر شده‌اند. والاس-ولز از «جهان بدون غذا» سخن می‌گوید: کاهش 50٪ تولید گندم و ذرت تا سال 2050. سلامت انسان نیز در خطر است؛ The Lancet گزارش می‌دهد که موج‌های گرما در سال 2023 بیش از 60 هزار مرگ در اروپا را رقم زدند.
نقش نهادها و چالش جهانی
نهادهای جهانی مانند IPCC و UNFCCC محور پاسخ به بحران‌اند. توافق‌نامه پاریس (2015) هدف محدود کردن گرمایش به 1.5 درجه را تعیین کرد، اما تعهدات کنونی به 2.7 درجه منجر می‌شود. پیمان کیوتو (1997) تلاشی اولیه برای کاهش گازهای گلخانه‌ای بود، اما عدم پایبندی برخی کشورها آن را تضعیف کرد. در پشت پرده، نظریه بازی‌ها توضیح می‌دهد چرا همکاری جهانی دشوار است: هر کشور منافع کوتاه‌مدت خود را به کاهش انتشارات ترجیح می‌دهد، در حالی که هزینه‌های بلندمدت را همه متحمل می‌شوند. اختلافات آمریکا و چین از رقابت بر سر فناوری سبز تا اتهامات درباره مسئولیت محیط زیستی، این بن‌بست را پیچیده‌تر کرده است. والاس-ولز این تناقض را «بی‌عدالتی اقلیمی» می‌نامد: کشورهای فقیر، که کمترین نقش را دارند، بیشترین آسیب را می‌بینند.
نظرات مخالف
اما همه با این هشدارها موافق نیستند. اقلیمی‌مشکوکان، مانند ریچارد لیندزن از MIT استدلال می‌کنند که گرمایش بخشی از چرخه‌های طبیعی زمین است، مانند نوسانات خورشیدی یا تغییرات مداری. برخی مدافعان وضع موجود از جمله گروه‌های صنعتی، ادعا می‌کنند که ذات طبیعت چنین است و فعالیت‌های انسانی تنها عامل نیست. ویلیام نوردهاوس اقتصاددان برنده نوبل، معتقد است رشد اقتصادی می‌تواند هزینه‌های سازگاری را پوشش دهد و گرمایش قابل مدیریت است. اما مایکل مان خالق نمودار «چوب هاکی»، این دیدگاه‌ها را رد می‌کند. طبق نظر او داده‌های ناسا نشان می‌دهند فعالیت خورشیدی از دهه 1950 کاهش یافته، در حالی که گرمایش شتاب گرفته است. اجماع 97٪ دانشمندان بر نقش غالب انسان تأکید دارد.
این سری گزارش‌ها ادامه خواهد یافت؛ از افول احتمالی آمریکا در برابر طوفان‌های اقلیمی، تا خاورمیانه‌ای که در آتش گرما می‌سوزد و ایران با خشکسالی و آلودگی دهشتناک می‌جنگد. ما چه نقشی در این آینده ایفا خواهیم کرد؟
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
متنی که تهیه کرده اید بسیار عالی و درخور تأمل بود ، از اینکه به آگاهی ما می افزاید ممنون هستم
