عقب‌نشینی جزئی در برابر طوفان عرضه

محمدحسین لطف الهی، نفت خبر:   

دیده‌بان انرژی غرب در چرخشی معنادار، برآورد خود از مازاد عرضه جهانی نفت در سال ۲۰۲۶ را تعدیل کرد. ترکیبی از بهبود چشم‌انداز اقتصادی جهان، فروکش کردن هراس از جنگ‌های تعرفه‌ای و ضربه کاری تحریم‌ها بر صادرات روسیه و ونزوئلا، محاسبات پاریس را تغییر داده است؛ هرچند سایه سنگین اشباع بازار همچنان بر قیمت‌ها سنگینی می‌کند.

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) روز پنجشنبه با انتشار گزارشی که حاکی از تغییری ظریف اما حائز اهمیت در ارزیابی‌های بازار جهانی انرژی است، برای نخستین بار از ماه مه، پیش‌بینی خود از حجم عظیم مازاد عرضه نفت در سال آینده را کاهش داد. این بازنگری، اگرچه بحران مازاد عرضه را به‌کلی نفی نمی‌کند، اما سیگنالی روشن از تغییر متغیرهای کلان اقتصادی و ژئوپلیتیک است: تقاضا در سایه کاهش تنش‌های تجاری در مسیر احیا قرار دارد و عرضه کشورهای تحت تحریم، با شتابی بیش از حد انتظار رو به کاهش است.

با این حال، بازار نفت که ماه‌هاست زیر فشار پیش‌بینی‌های بدبینانه آژانس و سایر تحلیلگران قرار دارد، واکنشی محتاطانه از خود نشان داد. بهای نفت برنت که در سال ۲۰۲۵ بیش از ۱۵ درصد از ارزش خود را از دست داده، روز پنجشنبه همچنان در سطوح پایین و زیر ۶۲ دلار در هر بشکه معامله شد؛ امری که نشان می‌دهد معامله‌گران هنوز متقاعد نشده‌اند که خطر اشباع بازار به‌طور کامل مرتفع شده باشد.

اعداد و ارقام: کوه یخ اندکی آب شد
بر اساس تازه‌ترین گزارش ماهانه آژانس مستقر در پاریس، شکاف میان عرضه و تقاضا اندکی ترمیم شده است. IEA اکنون برآورد می‌کند که عرضه جهانی نفت در سال ۲۰۲۶ به میزان ۳.۸۴ میلیون بشکه در روز فراتر از تقاضا خواهد بود. این رقم نسبت به برآورد ماه نوامبر (۴.۰۹ میلیون بشکه مازاد)، کاهشی قابل‌توجه را نشان می‌دهد.

با این وجود، واقعیت همچنان هشداردهنده است. مازاد عرضه ۳.۸۴ میلیون بشکه‌ای، معادل تقریباً ۴ درصد از کل تقاضای جهانی است و همچنان در بالاترین سطح پیش‌بینی‌های تحلیلگران قرار دارد. این حجم عظیم نفتِ بدون مشتری، نتیجه مستقیم دو نیروی متضاد است: جهش تولید در قاره آمریکا (به پیشگامی ایالات متحده، برزیل و گویان) و تلاش‌های اوپک‌پلاس برای مدیریت بازار که اکنون با تمدید توقف افزایش تولید در سه ماهه نخست ۲۰۲۶ همراه شده است.

نفس راحت اقتصاد جهانی: پایان کابوس تعرفه‌ها؟
دلیل اصلی خوش‌بینی نسبی آژانس در سمت تقاضا، تغییر در اتمسفر اقتصاد کلان است. IEA در گزارش خود به صراحت اعلام کرد که «اضطراب ناشی از تعرفه‌ها تا حد زیادی فروکش کرده است». سلسله‌ای از پیشرفت‌ها در توافقات تجاری ایالات متحده، احساسات اقتصادی را که اوایل امسال تحت تأثیر تنش‌های تجاری آسیب دیده بود، به مدار مثبت بازگردانده است.

آژانس پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی نفت برای سال ۲۰۲۶ را با افزایش ۹۰ هزار بشکه‌ای، به ۸۶۰ هزار بشکه در روز ارتقا داد. همچنین پیش‌بینی تقاضای سال ۲۰۲۵ نیز با رشدی ۴۰ هزار بشکه‌ای، به ۸۳۰ هزار بشکه در روز اصلاح شد.

گزارش آژانس تأکید می‌ورزد: «کاهش بهای نفت و تضعیف دلار آمریکا که هر دو در حال حاضر نزدیک به پایین‌ترین سطح چهار سال اخیر قرار دارند، به عنوان باد موافقی برای تقاضای نفت در سال آینده عمل می‌کنند.» نکته حائز اهمیت این است که تقریباً تمام رشد تقاضا در سال ۲۰۲۵ از سوی کشورهای غیرعضو OECD (کشورهای در حال توسعه) تأمین شده است؛ کشورهایی که حساسیت بالایی نسبت به شرایط اقتصاد کلان و نرخ دلار دارند.

تأثیر تحریم‌ها: ضربه به مسکو و کاراکاس
در سوی دیگر بازار و در بخش عرضه، عامل اصلی بازنگری آژانس، کاهش اجباری تولید در کشورهای تحت تحریم است. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که رشد عرضه جهانی در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ اندکی کمتر از انتظارات پیشین خواهد بود، چراکه تحریم‌ها گلوی صادرات روسیه و ونزوئلا را فشرده‌اند.

داده‌های ماه نوامبر گویای این واقعیت است: عرضه جهانی نفت در این ماه به میزان ۶۱۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت که دلیل اصلی آن افت تولید در این دو کشور بود. طبق گزارش آژانس، درآمدهای صادراتی نفت روسیه در ماه نوامبر به پایین‌ترین سطح خود از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار به اوکراین در سال ۲۰۲۲ تنزل یافته است. این آمار نشان می‌دهد که مکانیسم‌های تحریمی غرب، پس از مدتی تأخیر، سرانجام بر جریان فیزیکی نفت و درآمدهای کرملین اثرگذار شده‌اند.

در نتیجه، آژانس پیش‌بینی تولید اوپک‌پلاس را برای امسال و سال آینده کاهش داد. با این حال، پیش‌بینی تولید کشورهای غیر اوپک‌پلاس ثابت مانده است؛ جایی که سیل نفت از قاره آمریکا (ایالات متحده، کانادا، برزیل، گویان و آرژانتین) همچنان ادامه دارد و هرگونه تلاش اوپک برای متعادل‌سازی بازار را به چالش می‌کشد.

جنگ روایت‌ها: شکاف عمیق میان پاریس و وین
روز پنجشنبه تنها روز انتشار گزارش آژانس نبود؛ سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیز گزارش ماهانه خود را منتشر کرد که نمایانگر شکاف عمیق تحلیلی میان مصرف‌کنندگان (IEA) و تولیدکنندگان (OPEC) است.

در حالی که آژانس از یک مازاد عرضه عظیم ۳.۸ میلیون بشکه‌ای سخن می‌گوید، داده‌های گزارش اوپک نشان می‌دهد که عرضه و تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲۶ تقریباً با یکدیگر سر‌به‌سر خواهند شد و بازار در تعادل قرار خواهد گرفت. اوپک پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی خود برای سال آینده را بدون تغییر حفظ کرد؛ دیدگاهی که در تضاد کامل با بدبینی آژانس قرار دارد.

این اختلاف نظر بنیادین، سیاست‌گذاری در بازار انرژی را دشوار کرده است. اوپک‌پلاس که اکنون افزایش تولید خود را برای سه ماهه نخست ۲۰۲۶ متوقف کرده، بر این باور است که تقاضا نیرومندتر از تصور غرب است، در حالی که آژانس معتقد است جهان در حال غرق شدن در نفت است.

پدیده «بازارهای موازی»: نفت فراوان، سوخت کمیاب
یکی از نکات کلیدی و پیچیده گزارش آژانس، اشاره به تداوم پدیده «بازارهای موازی» است. در این وضعیت پارادوکسیکال، بازار با وفور عرضه نفت خام روبه‌روست، اما بازارهای سوخت (فرآورده‌های پالایش‌شده) با کمبود و مضیقه مواجه‌اند.
آژانس علت این امر را محدودیت ظرفیت مازاد پالایشگاهی در خارج از چین و تأثیر تحریم‌های اتحادیه اروپا بر صادرات سوخت‌های تولیدشده از نفت روسیه می‌داند. این عدم تطابق بدین معناست که حتی اگر جهان با مازاد نفت خام مواجه باشد، مصرف‌کنندگان نهایی ممکن است همچنان قیمت‌های نسبتاً بالای بنزین و دیزل را تجربه کنند، زیرا گلوگاه اصلی نه در چاه‌های نفت، بلکه در پالایشگاه‌ها قرار دارد.

در نهایت، گزارش روز پنجشنبه آژانس بین‌المللی انرژی تصویری از بازاری را ترسیم می‌کند که در حال‌ گذار است. هراس از رکود اقتصادی و جنگ‌های تجاری کاهش یافته، اما واقعیت فیزیکیِ تولید انبوه نفت در قاره آمریکا همچنان بزرگترین چالش برای تعادل بازار محسوب می‌شود. عقب‌نشینی آژانس از پیش‌بینی‌های پیشین، نشان‌دهنده امیدواری محتاطانه است، اما قیمت‌های ۶۰ دلاری نفت گواهی می‌دهند که تا رسیدن به ساحل امن تعادل، راه درازی در پیش است.

انتهای پیام